Ehl-i Keyf'in Keyfini Kaçıran Anlar: Daha da Sinemaya Gelmem!

Seksenli yılların başında doğduğum için Türkiye’de sinema ile televizyon kültürünün ilk kesiştiği dönemlere şahit olabilmiş bir neslin üyesiyim. O dönemlerde bu iki kavram henüz birbirine karışmamıştı ama ilişkiye girmeye başlamışlardı. Örneğin televizyonda bir film yayınlanacağı zaman “Televizyonda Sinema” adı altında yayınlanırdı. Film izlenmeye değer bulunduysa, başlama saati öncesi mısır patlatılır -ya da duruma göre çay demlenir-, filmin başlamasıyla odanın ışıkları kapatılır ve sessizliğe bürünülürdü. Arada konuşmaya kalkan çocuklar, aile büyükleri tarafından “şııışt, görmüyor musun sinema izliyoruz!” diye azarlanırdı. Kısacası televizyon üzerinde hakim olan kültür sinema kültürüydü. Sinema filmi yayınlandığı esnada televizyonun durduğu oda kısa süreliğine de olsa sinema salonuna dönüşürdü.Günümüzde ise durum neredeyse tam tersine döndü. Artık “Televizyonda Sinema” kavramının yerini “Sinemada Televizyon” aldı. Bir başka deyişle, sinema salonları oturma odalarına dönüşmeye başladı. Teknolojinin gelişmesi sonucu film kavramına evden erişim son derece kolaylaştığı için, insanlar film izlerlerken sinemada olsalar dahi kendilerini evlerinde pijamaları ile zap yapıyormuş zannetmeye başladılar. Bunun sonucu olarak filmi sinemada izleme hazzına muhtaç zihinler ile zapçılar aynı oturma odasında film izlemek zorunda kaldılar.
Bizi sinemada rahatsız eden ortamı en net şekilde fark ettiğimiz ilk film Yimou Zhang’in etkileyici filmi Hero’ydu. Filmi izlemek için Ankara’daki Armada Alışveriş Merkezindeki sinemanın büyük salonuna gitmiştik. Usta yönetmen anlatmak istediklerini uzakdoğunun eşsiz, masalsı yaklaşımı ile aktarmaya çalışıyordu. Ancak bu anlatım sinemaya gelen seyircilerin çoğuna ters gelmişti. İlk başta gülüşmeler başladı. Daha sonra filmin “sarmadığı” izleyiciler Cafe’de otururmuşçasına muhabbet etmeye başladılar. Filmi izlemeye çalışan bir avuç izleyici için durum oldukça çekilmez bir hal aldı ve sinema salonunda yer yer tartışmalar çıktı. Olay asabımızı bozmuştu, insanların Çin yapımı bir filme gelirken nasıl gerekçelere sahip olduklarını ve hangi beklentilerinin karşılanmadığını merak etmekle beraber, asıl sorun eskilerin tabiri ile âdâb-ı muaşeret kuralları bir yana dursun en basit görgü kurallarının bile tedavülden kalkmış olmasıydı. Filmi beğenmeyen bir insanın onca izleyicinin varlığını hiçe sayarak, yanındaki ile koyu bir geyik muhabbetine girmesine anlam verememiştik.

Arkasından o dönemlerde sıklıkla gittiğimiz Bilkent Üniversitesi yakınlarındaki Ankuva Alışveriş Merkezindeki sinema salonlarında benzer olaylara şahit olmaya başladık. The Good Shepherd’a Angelina Jolie’nin vücudunu izleyebilmek için gelen bir grup, hayal kırıklığına uğradıktan sonra ciddi bir müddet güzel artistin çeşitli organlarının orantısını başka filmlerden alıntılarla tartışmış, böyle bir filmin (The Good Shepherd) neden çekildiğine anlam veremediklerine karar vermiş, arkasından da tüm uyarılara rağmen güncel birçok konuyu sinema salonunda akılları sıra fısıldayarak birbirleri ile paylaşmışlardı.
Tek tük karşılaşılan, tepki çeken bu durum zaman içinde kanıksanır oldu. Artık sinema içinde yanındakiler ile sohbet halinde film izlemek son derece normal kabul ediliyordu. Ayıp olan, sohbet edenlerin haklarını kısıtlamak için (!) onlara karışan diğer azınlıktaki seyircilerin yaptıklarıydı. O kadar para verip filme girmiş bir kişi, hele hele filmi beğenmemişse konuşmayacaktı da ne yapacaktı? Diğer izleyiciler nasıl olur da onun beğenmediği bir filmi sessizlik içinde izlemek istemek saygısızlığını gösterebilirlerdi.
Durum böyle olunca sinema arkadaşlarımla Ankara’nın sinema haritasını çıkarmaktan başka şansımız kalmamıştı. Arka planda geyik muhabbeti dinlemeden film izleyebileceğimiz sinemaların ve rağbetin az olduğunu düşündüğümüz gösterimlerin haritasını çıkarmış, seans ve salon tercihlerimizi ona göre yapar olmuştuk. Örneğin -her ne kadar ayrımcılık gibi gözükse de- özel üniversitelere yakın salonları yoğun saatlerde tercih etmemeye başladık. Tatillerde ve özellikle bir alana bir bedava kampanyasının olduğu günlerde sinemanın yakınından bile geçmiyorduk.

Bu gibi önlemler bir müddet daha huzur içerisinden film izlememizi sağladı. Ne yazık ki önlem paketinin son kullanım tarihi dün akşammış. Hafta için, ölü bir seansta 2 saat 46 dakika sürecek olan “The Curious Case Of Benjamin Button” adlı filme, diğer salonların çoğunda Recep İvedik oynarken bizim seyir zevkimizi kaçırabilecek birilerinin uğramasını beklemiyorduk açıkçası; yanılmışız. Salonda topu topu on-on beş kişiydik. Birbirinden bağımsız olan dört-beş gruba karşılık geliyorduk. Anlaşılan o ki, bu beş gruptan üçü filme sadece afişteki Brad Pitt, Cate Blanchett ikilisine bakıp girmişlerdi. Böyle diyorum çünkü film başlar başlamaz yakınmalar başladı; insan hiç yaşlı doğar mıymış? Ne kadar saçmaymış. Bu konuyu yanındakiyle uzun uzun tartışan gruba diğer gruplar da katıldı. Böylelikle biz filmi orijinal dilinde; türkçe altyazılı ve türkçe yorumlu izleyeme başladık. Zaman zaman sinemaya gelen arkadaşların o gün içinde neler yaşadıklarını da öğrenebiliyorduk. Film ilerlediği esnada, algısı çok keskin olan arkadaşlar film arasının gecikmeye başladığını fark etti. Bu sefer de oflamalar puflamalar devreye girdi. Ne zaman ara verilecekti? Galiba film uzundu? E şimdi hafta içi uykusuz mu kalacaklardı? Arada mısır satan görevliden filmin üç saate yakın olduğunu öğrendiklerinde içimizde bir umut yeşerdi, belki de uykusuz kalmamak için filmi yarım bırakırlar diye düşündük. Ancak yanılmışız. Kriz ortamında sinemaya verilen paranın karşılığı alınmalıydı ve filmi sonuna kadar izleyeceklerdi. Bu seferde spiker usulü dakika- skor sohbetleri başladı. Bir yandan filmin kaçıncı dakikasında olduğumuz kontrol ediliyordu, bir yandan da Galatasaray’ın hâlâa gol yememiş ve atmamış olduğundan bahsediliyordu. Elbette konu bir dönem UEFA’yı kaldıran takıma kadar gitmiş, nerede o eski günler sohbetleri eşliğinde Benjamin Button gençleşmiş, biricik aşkı yaşlanmıştı. Filmin sonunda ödediği koltuk kirasının karşılığını sonuna kadar almış ama romantik-komedi filmi beklerken bünyesine zorla David Fincher katmış izleyiciler “böyle film olur mu ya?” ve “ne diye bu kadar uzun yapıyorsun kardeşim; anladık işte herif tersten yaşıyor!” eleştirileri ile alışveriş merkezini terk ettiler.
Aldığımız tüm önlemler boşa çıkınca bize de radikal bir karar almak farz oldu. Zaten yükselen sinema bileti fiyatları nedeniyle -ki bu ayrı bir yazı konusudur- gündemimizde tuttuğumuz bir kararı uygulamaya sokmaya karar verdik: elimize geçen ilk toplu para ile oturma odamıza mümkün olduğunca rahat film izlenir bir formata sokacağız. Filmler vizyona girdiğinde -ne yazık ki- kulaklarımızı kapatıp DVD’lerinin çıkmasını bekleyeceğiz. İki sinema biletinden daha az para verip satın alacağımız dvd formatındaki filmlerimizi, eski günleri özlemle yâd ederek -mecburen- “Televizyonda Sinema” adı altında izleyeceğiz.

NOT: Bu yazı daha önce malum İsrail çıkışı sonrası 20 Şubat 2009 tarihinde bakınız.com 'da yayımlanmıştır.